Publikacja naukowa

Badanie zagadnień tańca w odniesieniu do socjologii tańca oraz zainteresowania ruchem jest niezwykle złożonym i trudnym zadaniem, które wymaga wieloaspektowego podejścia oraz zastosowania różnorodnych metod badawczych. Taniec jest nie tylko formą ekspresji artystycznej, ale także zjawiskiem społecznym, które odzwierciedla wartości, normy i dynamikę interakcji w danej kulturze. Wśród jakościowych technik stosowanych w tańcu możemy wyróżnić takie metody, jak wywiad, analiza danych wizualnych, obserwacja oraz autoetnografia. Każda z tych technik wnosi unikalny wkład do zrozumienia tańca jako zjawiska społecznego, a ich zastosowanie może przynieść cenne informacje na temat praktyk tanecznych oraz ich znaczenia w kontekście społecznym. Podkreślone techniki badawcze nie wyczerpują jednak możliwości, jakie pojawiają się w odniesieniu do społecznych aspektów tańca. W ostatnich latach zyskało na znaczeniu narzędzie, które może być wykorzystane w przypadku szerokiej gamy problemów tanecznych, a mianowicie okulografia. Eye tracking, czyli śledzenie ruchu gałek ocznych, jest technologią szeroko stosowaną w wielu dziedzinach życia, w tym w psychologii, marketingu oraz badaniach nad percepcją. Korzyści płynące z tej nowoczesnej technologii są ściśle związane z podstawowymi informacjami o ludzkim wzroku i układzie wzrokowym, co pozwala lepiej zrozumieć, jak odbiorcy postrzegają różnorodne bodźce wizualne. Stosując tę nowoczesną technologię do wybranych form tanecznych, choreografowie oraz badacze mogą dowiedzieć się, jak publiczność postrzega poszczególne figury taneczne. Dzięki eye trackingowi można zidentyfikować, na które elementy choreografii widzowie zwracają większą uwagę oraz na które części występu dłużej skupiają wzrok. Taniec, podobnie jak badania marketingowo-informacyjne, może być wykorzystywany do optymalizacji obrazów scenicznych, co pozwala na lepsze dostosowanie występów do oczekiwań i preferencji widowni. Ponadto, taniec ludowy, oprócz wielu znaczeń kulturowych i symboliki, charakteryzuje się dużą paletą kostiumów i kolorów, które odgrywają kluczową rolę w jego odbiorze. Dlatego eye tracking może być również stosowany w badaniu kostiumów tanecznych, co umożliwia zrozumienie, jak różnorodność wzorów, tkanin oraz kolorów wpływa na percepcję tańca. W kontekście pilotażu z wykorzystaniem eye trackingu, wzięło udział łącznie 35 osób – widzów spektaklu Zespołu Pieśni i Tańca Podlasie. Z tej grupy 14 uczestnikom pokazano tancerzy w strojach ludowych, a 21 uczestników oglądało sekwencje filmowe partii solowych w konfrontacji ze strukturami tanecznymi zespołu. Badanie to dostarcza cennych informacji na temat tego, jak różne elementy występu wpływają na uwagę oraz zainteresowanie widowni, co może mieć istotne znaczenie dla przyszłych działań choreograficznych i wystawienniczych.

W przeprowadzonych badaniach pilotażowych kluczową kwestią były choreografie oraz ich odbiór przez widza. Uwzględniono zarówno struktury choreograficzne, jak i emocje. Prezentacja poszczególnych obrazów Gridded AOI obejmowała partie solowe i zespołowe. Wnioski wyciągnięte z analizy odnoszą się do spostrzeżeń dotyczących choreografii. W przypadku poszczególnych sekwencji filmowych i partii choreograficznych dominującą rolę odgrywa para solowa, która dzięki emocjom i zaangażowaniu ma większe szanse przyciągnąć uwagę widza niż precyzyjne symetryczne sekwencje zespołowe. Nie dotyczyło to jednak struktur choreograficznych zespołu opartych na rekwizytach, które dominowały w parze solowej. Na podstawie KPI dwóch polskich strojów ludowych porównano parametry w zdefiniowanym obszarze AOI1 i AOI2, co umożliwiło analizę percepcji stroju tanecznego. W niniejszym badaniu uwaga publiczności była skoncentrowana przede wszystkim na twarzach tancerzy.

Wzrok uczestników badania koncentrował się na męskim i żeńskim torsie, podczas gdy nogi i stopy przyciągały mniej uwagi. Mapy cieplne oraz mapy skupienia ukazują trendy w percepcji tancerzy w dwóch wybranych strojach ludowych. Obserwatorzy skupiali się na charakterystycznych dodatkach – u tancerki były to koraliki, ozdoby koszuli i mankiety. W przypadku stroju męskiego uwagę przyciągał pas, który, obok twarzy, dominował w przyciąganiu uwagi widza. Powyższe porównania pochodzą z badania pilotażowego i w kontekście niniejszego artykułu obejmują część zagadnień. Jednakże dalsze wnioskowanie wymaga dodatkowych badań i szczegółowej analizy.